Tag: persianen

1690 – Johannes Elsias van ‘Persien’

Op 12 augustus 1690 verschijnen de 50-jarige Johannes Elsias van ‘Persien’ en de twintig jaar jongere Dorothea Harmans van Norden (Nedersaksen) bij de commissarissen van huwelijkse zaken in het stadhuis van Amsterdam om hun huwelijk aan te kondigen. Elsias is koffieverkoper in de Jodenbreestraat. Naast de inschrijving staat een opmerkelijke aantekening, die ik niet eerder ben tegen gekomen. Zijn getuige Martin Gregori verklaart voor de ‘Heren Commissarissen’ zo staat er geschreven, ‘dat de bruijdegom een christen was en is’, waarna de inschrijving van het huwelijk kon doorgaan.



Perzische kooplieden waren de eerste koffieverkopers in de stad Amsterdam. In 1673 werd er een boedelinventaris van een Perzisch koffietentje in de Jodenbreestraat opgemaakt. Mogelijk had Johannes Elsias die zaak overgenomen. Zijn getuige Martin Gregori (1666-1720) is geboren in Amsterdam als zoon van een Perzische vader en Antwerpse moeder.

De ondertrouwregisters vormen de belangrijkste bron voor vroegmoderne diversiteit in de stad Amsterdam. In de ondertrouwregisters vind je alle groepen terug in de stad Vlamingen, Portugese Joden, Scandinaviërs, en ook de Zwarte gemeenschap. Tot 1656 ging met in ondertrouw in de Oude Kerk Amsterdam, daarna gebeurde dat op het nieuwe stadhuis op de Dam.

Mark Ponte

Bedreigingen op de beurs

Jacob di Assatur trok in 1714 naar de Beurs om Johannes di Avetick met zijn degen ‘den hals te breecken’: een ruzie tussen de twee Armeense handelaren was hoogopgelopen.

Armeniërs vormden vanaf de vroege 17de eeuw een kleine maar duidelijk zichtbare bevolkingsgroep in Amsterdam, zeker voor wie regelmatig de beurs bezocht. Zij werden ook wel ‘Persianen’ genoemd, omdat sommigen uit de stad Isfahan in Perzië, het huidige Iran, kwamen.

Portret van een Armeense man met een boek, Amsterdam, 18e eeuw, anoniem. Collectie: Mekharitarist Monastary of San Lazzaro, Venice.
Gepubliceerd in: Sehouh Aslanian, ‘The Cultural FLourishing of the Armenian Communities in India and Around the Indian Ocean (…)’

Deze Persianen waren handelaars, actief in de Levantse handel, de handel op het oosten van de Middellandse Zee. Armeniërs waren van oudsher nuttige tussenpersonen tussen de christelijke en de islamitische wereld. Ze werden daarom ook in Amsterdam gewaardeerd. De eerste Armeense bijbel is in 1668 in Amsterdam gedrukt; ook introduceerden zij de koffie in de stad, voordat die grootschalig op plantages in het Caribisch gebied verbouwd ging worden.

Image

De Armeniërs hadden een eigen plekje op de Beurs, blijkt uit 18de-eeuwse plattegronden. Tussen pilaar twaalf en dertien stonden de ‘Persiaanen’ naast de ‘Fabriceurs in zijde en manufacturen’. (Beeldbank)

De meesten woonden ten oosten van de Nieuwmarkt, rond de Kromme Waal, de Koningsstraat, de Recht- en de Kromboomssloot en de Breestraat, een echte migrantenbuurt. Ze hadden aanvankelijk een huiskerk in de Koningsstraat, maar in 1714 verrees aan de Kromboomssloot een grote Armeense kerk, die er nog altijd staat, en – na een lange onderbreking – sinds 1997 weer in gebruik is als Armeense kerk.

Lees verder op de website van Ons Amsterdam.