De opvarenden van de Blauwe leeuw

Het WIC-schip de Blauwe leeuw vertrok op 28 juli 1636 met 61 bemanningsleden en 62 soldaten naar Brazilië. Dankzij het project WIC-opvarenden kunnen we de helft van deze opvarenden nu een naam geven.

Lees het verhaal op de website van het Stadsarchief

WIC-opvarenden is een door Jirsi Reinders geïnitieerd project van Stadsarchief Amsterdam i.s.m. Gerhard de Kok van Universiteit Leiden. Gefinancierd door de Samenwerkende Maritieme Fondsen.

Verliefd op de buurman

Niets menselijks was de 17de-eeuwse Amsterdammer vreemd. Dat blijkt uit de Amsterdamse Akten, waar veelvuldig gevallen van overspel zijn opgetekend.

Het notarieel archief van Amsterdam bevat opvallend veel akten over overspel. Het liefdesleven van de gemiddelde Amsterdammer was in vroeger tijden net zo dynamisch als tegenwoordig, maar de officiële en kerkelijke moraal inzake huwelijkse trouw was wel een stuk strenger. Duizenden Amsterdammers stapten naar de notaris om iemand te beschuldigen van overspel, dan wel om zo’n beschuldiging tegen te spreken. Buren en bekenden werden gehoord, meestal op verzoek van de bedrogen partij, om er schande van te spreken.

Lees dit verhaal op de site van Ons Amsterdam of Alle Amsterdamse Akten / Stadsarchief Amsterdam.

Regie: Rembrandt

Image

Altijd leuk om bij te dragen aan een mooi boek, in dit geval twee korte stukjes voor Regie: Rembrandt, het boek bij de gelijknamige tentoonstelling in het Museum Rembrandthuis. Het ene stukje gaat over een paradijsvogel voor de schouwburg, het andere verhaal over het spelen van ‘de Historie van Hester’ in pakhuizen op en om Vlooienburg. De originele stukken bij mijn stukken zijn nu te zien in het Stadsarchief.

Achter de schermen: Amsterdams theater in de zeventiende en achttiende eeuw

Schatkamerpresentatie met werken van o.a. Rembrandt, Reinier Vinkeles en Simon Fokke

Van 2 maart – 26 mei 2024

Gratis toegang

Amsterdamse schouwburg

In 1637 werd aan de Keizersgracht een houten schouwburg gebouwd. Deze plek zou in de zeventiende en achttiende eeuw uitgroeien tot dé uitgaansgelegenheid van Amsterdam. Amsterdammers uit alle lagen van de bevolking bezochten het theater, dat een plek van culturele vernieuwing zou blijken. Hier werden gedurende anderhalve eeuw tot de verbeelding sprekende toneelstukken uit heel Europa opgevoerd. Acteurs en vooral actrices werden de sterren van de stad. Het theater vormde bovendien een rijke inspiratiebron voor Rembrandt en zijn leerlingen. Op 11 mei 1772 brandde de schouwburg tot de grond toe af. Een nieuw theater verrees aan het Leidseplein.

In de Schatkamer toont het Stadsarchief een aantal topstukken uit de geschiedenis van de schouwburg, waaronder originele speellijsten. Ook zijn er documenten die uit de brand van 1772 werden gered, zoals een gravure naar Jacob Jordaens.

Het publiek in de schouwburg gezien van achter de coulissen, met uitzicht op het publiek en de vorstelijke loge, 1768, Simon Fokke, tekening

Theater op straat en in pakhuizen

De presentatie in het Stadsarchief laat ook zien dat niet alleen in de schouwburg theater werd gemaakt. Straattheater was alom aanwezig, zoals op Vlooienburg, het kloppend hart van Joods Amsterdam. Daar werden in pakhuizen en kelders theaterstukken opgevoerd. Het zou goed kunnen dat Rembrandt zich hier liet inspireren voor zijn prent De Triomf van  Mordechai, die ook in de Schatkamer tentoongesteld wordt.

De triomf van Mordechai, ca. 1641. Rembrandt, Museum Het Rembrandthuis

Rembrandtplein

Ook op de kermis was straattheater vaste prik: vanaf half september was het in de zeventiende en achttiende eeuw altijd druk in de stad. Op de Botermarkt (nu het Rembrandtplein) konden bezoekers koorddansers, acrobaten en straattheater door reizende gezelschappen zien en exotische dieren bewonderen. In een aantal mooie prenten laat de presentatie deze levendige straattaferelen zien.

Kermis op de Botermarkt, het huidige Rembrandtplein, 1736. Adolf van der Laan